Salezjanie w Polsce (1945‒1989)

W latach 1945‒1989 salezjanie musieli rozwiązywać wiele bardzo trudnych problemów. Niejednokrotnie zmuszeni byli na bieżąco reagować na nowe sytuacje związane z pozbawianiem ich zaplecza gospodarczego i tradycyjnych dzieł szkolno-wychowawczych. Nowe pole pracy znajdowali w duszpasterstwie ogólnym na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Bardzo trudna sytuacja Kościoła katolickiego na tamtych terenach wymagały od księży dużego poświęcenia i zaangażowania w szukaniu kontaktu z wiernymi.

Praca niniejsza jest pierwszym źródłowym opracowaniem historii salezjanów w Polsce w okresie rządów komunistycznych . W prezentowanym studium wiele spraw, mających kluczowe znaczenie dla życia wewnętrznego, jak i działalności zewnętrznej, zostało omówionych po raz pierwszy, jak np. apostolstwo słowa drukowanego. O ile w pierwszym okresie powojennym przeważały jeszcze tradycyjne domy zakonne, w których prowadzono głównie działalność dydaktyczno-wychowawczą, o tyle w latach następnych przewagę miały już ośrodki duszpasterskie tworzone na wzór wspólnot zakonnych. Ta ewolucja, wymuszona czynnikami politycznymi, nie spowodowała dostrzegalnego w źródłach obniżenia karności zakonnej. Towarzystwo Salezjańskie w Polsce, pozbawione przez długie lata kontaktów z zarządem generalnym zgromadzenia w Turynie, nie ograniczało się tylko do pielęgnowania tradycji, wyczekiwania lepszych czasów oraz sprawowania funkcji ściśle parafialnych, lecz w narzuconych strukturach realizowało posłannictwo młodzieżowe. Omawiając struktury, formację i szeroko pojętą działalność, poruszono wiele wątków. Prawie wokół każdego z nich można prowadzić dalsze szczegółowe badania, aż do wyczerpania zagadnienia.